Tespit Mizahları Bizi Neden Keyiflendirir?

 

 Hiç düşündünüz mü, son zamanlarda sosyal medyada karşımıza çıkıp sizi gülüp eğlendiren videoların çoğu "kanka aynı bizzz" diyip arkadaşınıza gönderdiğimiz veya "benim annem/babam/kardeşim de aynı böyle yaaa" diyip gülüp onlara gösterdiğimiz tespit mizahları içeren videolar oluyor. Beni gerçekten keyiflendiren videolar açıkçası. Ülkenin usta komedyeni Cem Yılmaz'ın stand-up gösterilerini de inceleyecek olursak esprilerinin çok büyük kısmı tespit mizahından oluşuyor. Ortaya müthiş bir taklit ve hikaye anlatım becerisiyle birlikte bir sürü komik hikaye çıkıyor. 

Günümüz tespit mizahı yapan fenomenleri ve üstad jembey

Şimdi ben yerimde duramadım tabi birden bire ya biz bu tespit mizahlarına niye bu kadar gülüyoruz bizi niye böyle eğlendiriyor diye kendime sordum. Cevabını bulmam aslında çok zor olmadı. Yalnızlıktı cevap. Yalnızlık ve yalnız kalma korkusu daha doğrusu. Sağlıklı insanların (sosyal varlıkların) çekindiği ve istemediği bir durumdur çoğu zaman yalnızlık. Gecenin bir vakti tenha bir yerde yürürken de yalnız olduğumuz için korkarız, evde yalnızken de canımız sıkılır, eğlenceli şeylerin çoğu yanımızda sevdiğimiz insan(lar) varken daha keyiflidir, tabii ki tek kişilik zevkler de vardır ve insanın bazen kendiyle baş başa vakit geçirmesi, kişisel zevklerine vakit ayırması elzemdir ancak günün sonunda insanlar yalnız kalamaz ve mecburen kaldıkları vakitte de mutlu olamazlar.

Bu konuyla ilgili fark ettiğim bir diğer durum da yalnız ve özellikle yurtdışında yaşayan insanların canlı yayın yapan insanları izlemeye daha meyilli olmaları. Televizyonun yerini alan bu platformlardaki yayınlar, kişinin kendisini yalnız hissetmesini bir nebze engelliyor, çünkü canlı yayınlarda sürekli bir insan sesi, diyalog ve etkileşim oluyor. Sohbet havasında olan bu canlı yayın türünün (Just Chatting/IRL) açık ara en çok izlenen canlı yayın kategorisi olması ve günümüzde insanların büyük kısmının yalnız olduğunu düşünürsek bence bağdaşan konular.

Şimdi bunun tespit mizahıyla ne alakası var diyebilirsiniz. Belki de anladınız. Ben yine açıklamak istiyorum, yazıyı da sonrasında bitireceğim. Yalnız kalmaktan korkan insanoğlu, bu tespit mizahlarıyla içten içe yalnız olmadığını, onun yaşadıklarını yaşayan başka insanlar olduğunu görüp rahatlıyor ve bir nebze olsun yalnızlık hissinden arınıyor. Ayrıca bu tespit içeren videolardaki tespitlerin, anlatılan hikayelerin komik olması durumu da var tabii ki. Güldüren ana sebep bu, ama videoyu izledikten sonraki içimizde oluşan o keyifli hissiyatı ve özellikle videoyu arkadaşımıza yollarkenki motivasyonumuzu ben yalnız olmadığımızı farketmemize bağlıyorum.
 

Tespit mizahının bizi neden bu kadar güldürdüğünü sorgulamak aslında insan doğasını anlamakla ilgili. Bir video izliyoruz ve “bu tam da ben” diyerek gülümsüyoruz, çünkü o videoda anlatılan, hepimizin yaşadığı ya da şahit olduğu bir durumu gözler önüne seriyor. İşte bu noktada, yalnız olmadığımızı fark etmenin verdiği huzur devreye giriyor. Tespit mizahı, bize bir nevi "senin yaşadığın şeyler evrensel" diyor ve bu evrensellik hissi, günlük hayatın getirdiği sıkıntılarla başa çıkmamıza yardımcı oluyor.

 

Bir yandan da bu tür mizah, insanın içindeki o küçük çocukla iletişim kuruyor. Hepimizin içinde, başkalarıyla bağ kurma, anlaşılma isteği vardır. Bu nedenle, tespit mizahıyla karşılaştığımızda, o an bir nevi onaylanıyoruz. "Evet, bu durumu ben de yaşadım ve bu konuda yalnız değilim" düşüncesi, bizi diğer insanlara yaklaştırıyor. Böylece tespit mizahı sadece bir eğlence aracı olmaktan çıkıp, bir bağ kurma aracına dönüşüyor ve topluma aidiyet hissi yaşamamıza sebep oluyor. Keyifleniyoruz. Yalnız değiliz çünkü.

 

Bu durumu, günümüzde giderek artan bireyselleşme ve yalnızlık hissi ile de ilişkilendirebiliriz. Dijital çağda, insanlar fiziksel olarak birbirlerinden uzaklaşsalar da, sosyal medya platformlarında kurulan bu bağlar sayesinde aslında hiç olmadığı kadar yakın hissedebiliyorlar. İşte tespit mizahının gücü burada yatıyor; bizi birbirimize bağlayan, aramızdaki görünmez bağları kuvvetlendiren bir köprü görevi görüyor.

 

Sonuç olarak, tespit mizahı sadece gülüp geçilen bir olay değil; insan psikolojisinin derinlerine inen, bizim sosyal varlıklar olduğumuzu hatırlatan bir olgu. Yalnızlık hissiyle mücadele ederken, bu tür içeriklere sarılmamızın nedeni, içimizdeki o bağlantı kurma ve anlaşılma ihtiyacından kaynaklanıyor. Bu yüzden, bir dahaki sefere "bu tam ben" dediğinizde, aslında o an tüm insanlıkla kurduğunuz o küçük, ama güçlü bağı hatırlayın. Tespit mizahı, sadece komik değil, aynı zamanda bizi birbirimize daha sıkı bağlayan bir kuvvet.